ΚΕΝΤΡΟ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Αντώνιος Καψαμπέλης
Παλιές Φώκιες

Αθήνα, 14/3/1959, 20/3/1959
ΚΜΣ: Κυριτσοπούλου Ζωή

Πλάγια γραφή: σχόλια ερευνητή
Κανονική γραφή: μαρτυρία

Δελτίο Μετάβασης (14/3/1959)

Πήρα το αυτοκίνητο από την οδό Ρήγα Φεραίου και βγήκα στο τέρμα του συνοικισμού Βύρωνα. Είχα δυο σκοπούς. Να Πάω να βρω τη Σοφία Γιακτσή (;) από τα Κουλα, δασκάλα. Και τον Αντώνη Καψαμπέλη από τον φαρμακοποιό από τον φαρμακοποιό […] πληροφορία του κυρίου Οικονόμου, χαρτογράφου του Κέντρου. Βάδισα κάμποσο γυρεύοντας την Σ. Γιακτσή, στάθηκε αδύνατο να βρω το σπίτι της. Έχασα τους δρόμους. Όπου βρέθηκα μπροστά στην οδό Ιωαννίνων. Είδε ο θεός και με λυπήθηκε. Αφού πεζοπορώ τόση ώρα ας πάω στον πληροφορητή Καψαμπέλη που θα’ναι εδώ κοντά. Έγερνε το φως της μέρας κι εγώ δεν είχα πιάσει πέννα. Ρώτησα το γιαουρτά που περνούσε, μου ’δειξε ένα σπίτι με μια σκάλα χωρίς στήριγμα, στο κενό, και βρεγμένη. Είχαν οικοδομή. Ανέβηκα αλλά πέρασα λαχτάρα! Σ’ ένα τόσο δα δωματιάκι φορτωμένο έπιπλα λογής λογής και παλιού καιρού, κάθονταν δύο μεσόκοπες γυναίκες και μια τρίτη κοίτουνταν. Να ’ταν δυνατόν να ’φευγα απ’ το μέρος και ούτε σκάλα λογάριαζα ούτε τίποτα. Τόσο […] αποτροπιάζομαι να βλέπω πληροφορητές στο κρεβάτι, γενικά άνθρωπο πλαγιασμένο. Τι να κάνω; Αυτά γράφονται μα δεν γίνονται. Προχώρησα, στριμώχτηκα κ εγώ εκεί κοντά που κάθουνταν και οι πληροφορητές, προς το βάθος της κάμαρας. Έκανε κρύο ήταν από τις λίγες παγωνιές του φετινού χειμώνα. Μια μηχανή πετρελαίου πιέσεως απ’ αυτές που είχε φέρει ο πατέρας μου το 1912 στα Σώκια (;) κι έκανε εντύπωση (;) όσοι οι […] σήμερα άναβε κι έβγαζε μια μικρή φλογίτσα και πάσχιζε να ζεστάνει τα πόδια του πληροφορητού. Ώσπου να βγάλω γάντια, μαντήλι και ν’ ανοίξω χαρτιά είπα από πού ερχόμουν και τι ήθελα. Γράψαμε με τη σειρά του ερωτηματολογίου. Νιώθω μια ξεχωριστή ικανοποίηση, μια περηφάνια όταν οι πληροφορητές μου ξέρουν να πουν κάτι από τον καιρό της Επανάστασης. Αυτό δοκίμασα και με τις Π. Φώκιες. Γράψαμε κ για την «Κυρά των Αγγέλων» , έτσι έλεγαν την Παναγιά. Έφυγα από την ίδια, βέβαια, σκάλα. Αλλά δε φοβόμουν τόσο. Και είπα μέσα μου ναι, αυτή τη φορά πήρα Π. Φώκιες. Είχα πάρει άλλοτε τα γενικά θέματα. Τώρα ναι. Όσο γράφαμε φύγαν οι δυο γυναίκες. Είχαν τα μποξαδάκια τους στις πλάτες τους. Τα ρίξαν από το κεφάλι και θυμήθηκα τα παλιά. Έτσι κάναν και στη Σμύρνη, στα Σώκια, στο Γέροντα. Φορούσαν μεγάλες σάλπες (;) μάλλινες κ […] πελερίνια κι άμα τελείωναν τη δουλειά τους ή πήγαιναν σε κοντινό μέρος τα φορούσαν πότε στις πλάτες ή σαν έκανε πολύ κρύο στο δρόμο από το κεφάλι. Τα ’πλεκαν μονάχες τους κ καμάρωναν για την πλεξιά, το σχέδιο, την ασπρίλα του μαλλιού, γιατί ήταν άσπρες από την πάστρα. Αυτές ήταν αδερφές της κυρίας Καψαμπέλη που ήταν η άρρωστη στο κρεβάτι. Μού ’δωσαν διεύθυνση. Ευχαρίστησα έφυγα.

Δελτίο Πληροφορητή (20/3/1959)

Ο Αντώνιος Καψαμπέλης γεννήθηκε στις Π. Φώκιες το 1880. Στην παλιά πατρίδα ήταν μπακάλης. Τώρα έχει σχεδόν τυφλωθεί από καταρράκτη και δεν δουλεύει. Θυμάται τον τόπο, τον νοσταλγεί και αναπολεί όλη την ώρα. Τον ρωτούσα το ένα, το άλλο, την Έξοδο, και μου ’λεγε, α τι να πω; «Αυτά δε λέγονται». Και σώπαινε πικραμένος. Η γυναίκα του, οι αδελφές της και όλο του το σόι είναι συντοπίτες. Μαζεύονται τα λένε και δεν σώνονται. Είναι αρκετά καλός πληροφορητής. Μένει στον συνοικισμό Βύρωνος. Το αυτοκίνητο το παίρνουμε από την οδό Ρήγα Φεραίου. Η διεύθυνσή του είναι οδός Ιθώμης και Ιωαννίνων 39 ή 41.

Το 1821 (20/2/1959)

Οι Χριστιανοί των Π. Φωκιών πλήρωναν οκτώποινα για την Επανάσταση του 1821 από τους Τούρκους και μάλιστα με μπαμπεσιά. Τους είπαν να μαζευτούνε […] θα τους κρύψουν στα κελάρια και τους σκότωσαν από το ξύλο (;) Σκότωσαν ως 70. Την άλλη μέρα άνοιξαν την πόρτα του Κάστρου και είπαν στους δικούς τους να παν να τους θάψουνε. Η μαμά μου, που βάσταγε από το Βυζάντιο, την έλεγαν Θοδωρούλα, βρήκε τον παππού μου μέσα στα πτώματα και ανάσαινε. Τον συνέφερε. Τον πήγε στο σπίτι κι εκείνος (;) μετά διηγούνταν τα τρέξαντα. Οι ντόπιοι Τούρκοι στους μετά (;) καιρούς μάς φέρνονταν καλά. Ένας απ’ αυτούς μάλιστα έκρυβε στο αμπέλι του πολύ κόσμο σε κακές ώρες. Οι απ’ όξω οι ρέμπελοι μάς κάναν πολλά κακά.

Τον καιρό του Χαμίτ

Τα σπίτια ήταν μικρά μικρά, το ένα κομμένο στο άλλο για να χωρούν μέσα στο παλιό κάστρο. Στις μέρες του Χαμίτ άλλαξαν οι όροι […] πήρε ελευθερία ο κόσμος έχτισε όξω σπίτια ωραία και πλούσια και τα λέγαμε ξώσπιτα. Τότε αναπτύχθηκε το εμπόριο και η κτηνοτροφία […]

1914-1922

[…] το 1914 πήγαμε στη Θεσσαλονίκη κ μετά γυρίσαμε (;) εδώ. Το 1922 όσοι φύγαμε, φύγαμε. Από την οικογένειά μας σφάχτηκαν 22.