ΚΕΝΤΡΟ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Γιώργος Τζίτζιρας
Παλιές Φώκιες

Ανάβυσσος, 4/6/1964
ΚΜΣ: Ι. Λουκοπούλου

Πλάγια γραφή: σχόλια ερευνητή
Κανονική γραφή: μαρτυρία

Βιογραφικό Σημείωμα Πληροφορητή

Ο Γιώργος Τζίτζιρας γεννήθηκε στις Π. Φώκιες το 1896 από γονείς Φωκιανούς. Σχολείο δεν πήγε καθόλου. Από μικρός ακολούθησε το επάγγελμα του πατέρα του. Ο πατέρας του ήτανε βοσκός και τον έπαιρνε μαζί του να τον βοηθάει. Στην Ελλάδα ήρθε για πρώτη φορά το 1914, που έγινε ο διωγμός των πληθυσμών των δυτικών παραλίων. Το 1919, με την παλινόστηση των προσφύγων, γύρισε στην πατρίδα του και το 1922 με την Καταστροφή έφυγε πια οριστικά. Τώρα μένει στην Ανάβυσσο. Έχει κάτι λίγα κτηματάκια και μ’ αυτά αποζεί. Είναι παντρεμένος έχει πέντε παιδιά κι οκτώ εγγόνια. Η γυναίκα του είναι από τη Βάρη. Μου έδωσε κι αυτή πληροφορίες για την πατρίδα της. Είναι καλός και πρόθυμος πληροφορητής. Τον γνώρισα στις 4/6/64. Διεύθυνση: Γιώργος Τζίτζιρας, Γεωργίου Δέλλιου, Ανάβυσσος.

Δελτίο με ποικίλο περιεχόμενο

Οι Π. Φώκιες ήτανε μεγάλη πολιτεία. Τούρκοι και Χριστιανοί θα ήμασταν 10.000 ψυχές, οι πιο πολλοί όμως ήμασταν εμείς. Οι Τούρκοι μένανε χώρια, εκεί πού ’τανε τα δικαστήριο, την Ξεράδα που λέγανε. Εκεί στην Ξεράδα πααίνανε τα καΐκια και τα καίγανε με κλαριά. Όταν ερχόσουνε από τη Μαιλεμένη κι ανέβαινες στην Ανεφανή, φαίνονταν ούλες οι Φώκιες, τα σπίτια, οι εκκλησίες, η θάλασσα, όμορφη θέα. Εκκλησίες είχαμε τρεις: την Αγία Ειρήνη, την Αγία Τριάδα και τον Άγιο Νικόλα. Ο Άγιος Νικόλας ήταν η πιο παλιά εκκλησία, στη μέση στις Φώκιες. Βορεινά, στην άκρη στις Φώκιες, ήταν ο Άγιος Κωνσταντίνος, το νεκροταφείο. Η εκκλησία αυτή λειτούργαε αλλά όχι τακτικά. Στον Άγιο Κωνσταντίνο είχε ωραία μνήματα, με πλάκες. Πάρα όξω είχαμε κι άλλο νεκροταφείο, τον Άη Γιώργη. Μες στη χώρα οι δρόμοι ήτανε στενοί, καλντερίμι αρχαίο. Μόνο στ’ ανατολικά, που ήτανε τα καινούργια σπίτια, είχε και δρόμους φαρδείς. Αυτοί οι δρόμοι ήτανε με σκέτο χώμα, είχαν και κάτι λίγα δέντρα, μουριές το πλείστον. Οι άλλοι, στη χώρα μέσα, ήτανε ξεροί. Τα σπίτια ήταν άλλα διώροφο κι άλλα μονώροφα, κλεισμένα με πέτρα ωραία, πελεκητή, από τις Νέες Φώκιες. Είχαμε κι εμείς νταμάρια αλλά δε δουλεύανε. Εμείς είχαμε άλλες δουλειές, δουλεύαμε στις αλυκές. Η ζήση μας ήτανε από τ’ αλάτι. Ο πιο πολύς κόσμος είχε κτήματα, αμπέλια κυρίως. Και κτηνοτρόφοι πολλοί είχαμε. Είχαμε δυο σχολειά, ένα για τ’ αγόρια, ένα για τα κορίτσια. Οι Φώκιες είχανε λιμάνι καλό με βαθειά νερά και ολόκληρα καράβια πέφτανε δίπλα και φορτώνανε αλάτι. Εκεί ήτανε οι αποθήκες τ’ αλατιού. Ένα γύρο το λιμάνι είχε καφενεία.

Γιώργος Τζίτζιρας
Παλιές Φώκιες

(From the book EXODUS, vol. 1, Athens: Centre for Asia Minor Studies, 2016 reprint)